استخراج و مصرف سنگ های ساختمانی در ایران به صورت گسترده در پیکره و نمای ساختمان ها، معابد و کاخ ها در طول سالیان بسیار زیاد متداول بوده است. استفاده از سنگ در هزاره های اول و به هنگام تمدن بشری در سرزمین ایران به صورت سنگ های ساختمانی و سنگ های تزئینی کاربرد داشته است و آثار بجا مانده در تخت جمشید، پاسارگاد و تخت سلیمان از بناهای ساسانیان تا به امروز در سراسر کشور عزیزمان وجود دارد. استفاده از سنگ به مرور زمان و پیشرفت تکنولوژی کاربرد های گوناگونی به خود گرفت و مصارف بیشتری در صنعت ساختمان سازی، پل سازی، راه سازی و … پیدا کرد. اولین دستگاه سنگبری در ایران در سال 1307 هجری شمسی همزمان با ساخت کاخ مرمر با تیغه های آهنی که با پودر و سیلیس کار می کرد و به اره گلی معروف بود در منطقه نازی آباد تهران ساخته شد.

دستگاه بعدی در سال 1312 توسط گلداشمیت شرکت اشکودا در بازار تهران جهت احداث بانک ملی و ساختمان دادگستری راه اندازی شد. اما اولین کارخانه سنگبری ایران در سال 1317 توسط کارشناسان آلمانی به سفارش آستان قدس رضوی در مشهد احداث گردید که سنگ های مرقد مطهر امام رضا (ع) و بانک مرکزی تهران، بانک سپه و کاخ مرمر توسط این کارخانه تولید گردید. دستگاه قله بر این کارخانه که معروف به اره گلی بود دارای 40 تیغه فولادی بود که با فاصله 3 تا 5 سانتی متر توسط یک بازو حرکت می کرد و از بالای تیغه ها مرتباً آب روی تیغه ها و سنگ پاشیده مید و برای برش سنگ از پودر سیلیس که توسط کارگر روی سنگ پاشیده می شد تا پودر سیلیس مابین تیغه فولادی و سنگ قرار گیرد و با فشار تیغه ها بر روی سنگ برش صورت گیرد. در سال 1320 شرکت اشکورا و شرکای ایرانی یک کارخانه سنگبری در محله جوادیه تهران راه اندازی کردند و همزمان کارخانه نازی آباد کارخانه خود را توسعه داد و تعداد اره های سنگبری را به یازده دستگاه افزایش داد و سنگ های حرم امام حسین (ع) در کربلا و حرم حضرت علی در نجف اشرف را تولید نمودند.

در سال 1345 تحولی در تولید سنگ بوجود آمد و با نصب جرثقیل دروازهای و اره سنگبری با تیغههای الماسی تولید سنگ به صورت انبوه درآمد و تعداد سنگبریها در تهران و اصفهان و محلات افزایش چشمگیری پیدا کرد. اکتشاف، استخراج، حمل، برش و ساب که در طول زمان از روش سنتی و دستی در ایران رایج بوده در دورههای اخیر پیشرفت چشمگیری داشته است. اکثر کارخانههای سنگبری یا از ماشین آلات روز دنیا استفاده میکنند و یا از دستگاهها و ماشین آلات ساخت داخل که از کیفیت قابل قبولی برخوردار هستند.

سنگبریهای ایران در حال حاضر به دو دسته تقسیم بندی میشوند. دسته اول سنگبریهایی هستند که تولیدات آنها مصرف داخلی دارند و مجهز به دستگاه قله بر و دستگاه ساب و طولیبر هستند و اکثراً سنگها بصورت طولی و تایل فرآوری میگردد. دسته دوم سنگبریهایی هستند که مجهز به ماشین آلات بروز هستند و توسط دستگاه برش اره و اسلب ساب سنگها بصورت اسلب برش و فرآوری میگردد. این دسته از سنگبریها اغلب در زمینه صادرات سنگ مشغول میباشند.

سنگبریهای فعال در کشور بیشتر در استانهای اصفهان، تهران، مرکزی، قم، لرستان و فارس میباشند؛ ولی در استانهای خراسان، کرمان، یزد، آذربایجان، همدان و زنجان نیز سنگبریهای زیادی وجود دارد و درحال حاضر بیش از 6000 واحد سنگبری در کشور فعال میباشند.